KONYA'DA ŞEHİR KÜLTÜRÜ VE DİN

Türkiye Yazarlar Birliği Konya Şubesinin bu haftaki mutat programında Konya'da Şehir Kültürü ve Din konuşuldu.
Türkiye Yazarlar Birliği Konya Şubesinin geçtiğimiz Cumartesi konuğu Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Celaleddin Çelik oldu. Kendisi de Konyalı olan Celaleddin Çelik, "Konya'da doğdum büyüdüm. Ömrümün bir yarısı Konya'da şehri yaşayarak geçti; diğer yarısı da dışardan Konya'ya bakmakla geçti. Bu durum bana farklı bir perspektif kazandırdı. Bu süreç içinde Konya'da tarihsel anlamda köklü değişikliklere şahit oldum." dedi.
Programa akademisyenler, yazarlar ve seçkin bir dinleyici grubu katıldı.
Doç. Dr. Celaleddin Çelik, bir medeniyet mekânı olan şehrin her zaman için sosyologların ilgi alanında olduğunu söyledi. Çelik sözlerini şöyle sürdürdü:
"Şehir deyince fiziki anlamda bürokrasi, iş bölümü gibi kavramlarla karşılaşırız. Şehre özgü bireyselcilik şehir kültürü açısından yeni bir unsurdur. Modern şehir hayatında sekülerlik de başlı başına bir gerçektir. Şehir, bir arada yaşamayı öngörür."
Bizim henüz bir şehirleşme sürecinde olduğumuzu ifade eden Celaleddin Çelik, konuşmasına şöyle devam etti:
"Aslında bizim insanımızı şehirlere iten sebepler Batı'dakinden farklıdır. Doğal olarak bizim şehir tanımımız ile Batı'nın şehir tanımı birbirinden farklıdır. Şehirli olmak ise, bir aidiyet hissi duymak, o şehri içselleştirmek ve o şehre sahip çıkmaktır. Bizim en büyük kent gerçeğimiz ise gecekondu sorunudur. Batı'da ise böyle bir sorun görülmez."
Şehir kültüründeki sembollerden de bahseden Çelik, şöyle devam etti:
"Şehir kültürü birtakım sembollerden, simgelerden oluşur. Bu sembolleri anlamak için şehrin dilini iyi bilmemiz icap eder. Oysaki bugün bazı sembollerimiz kabuk değiştirmekte veya yok olmaktadır. Aslında anlaşmazlıklar da buradan çıkıyor. Mesela Konya'da Alaeddin Tepesi ile Mevlâna bir semboldür. Ama yeraltı saati bir sembol değildir. Bunun yanında şehirde yaşayanların simgeler üzerinde uzlaşmaları gerekir. Konya örneğine baktığımız zaman şunu görürüz ki Konya'nın şehir kültürü bakımından mekânsal simgeleri çok olmalı idi. Maalesef geleneksel Konya evlerini muhafaza eden bir sokağımız bile yok. Burada ciddi olarak düşünmemiz gerekiyor.
Tatlı su çeşmelerinde araba yıkamanın aslında arabeskleşme olduğunu iddia eden Çelik şöyle dedi:
"Konya için konuşanların gecekondusuz şehir avuntusundan kaçınmaları gerekir. Zira bunun yerine bugün baktığımız zaman gündüzkonduları rahatlıkla görebiliriz. Günümüzde modern alış veriş binalarının gittikçe şehrin simgeleri hâline gelmekte olduğunu görüyoruz. Oysa gelenekten beslenen simgelerin muhafaza edilmesi gerekirdi. Bugün hızlı bir şehirleşme yaşıyoruz. Şehirler kırsal kesim tarafından kuşatıldı. Her şeye rağmen şehirlere sığındık. Böylece hızlı ve çarpık şehirleşme arabeskleşme olgusunu ortaya çıkardı."
Köylülük tabirinin şehre taşınan yozlaşmayı ifade ettiğini belirten Doç. Dr. Celaleddin Çelik sözlerini şöyle sürdürdü:
"Köylü bireyselci değil cemaatçidir. Köylü bürokratik işlerini taklip etmede aracı mekânizma kullanır. Köylü kadercidir. Şehirli ise rasyonel, bireyci ve hoş görülü bir karakterdedir. Osmanlı'da İstanbul bir yana diğer Anadolu şehirleri bir yana şeklinde bir ayrım yapılıyordu. Bundan dolayı 1920'lerde bile Konya köhne bir görünüme sahiptir. Bütün bunlara rağmen Konya, küreselleşme ve modernleşmenin dışında kalamadı. Modernleşti, küreselleşti. Konya şehir kültürüne baktığımız zaman muhafazakâr bir yapıda olduğunu görürüz. Mahremiyeti önemser Konyalı. Aslında neyi kullanıyorsanız, neyi tüketiyorsanız onun kültürünü zamanla içselleştirirsiniz. Ne kadar muhafazakâr olursanız olun bu böyledir. Aslına bakılırsa Konyalı, modernliğe de karşı değildir. Konya dindarlığı bir nevi aile dindarlığıdır."
Programın sonunda Türkiye Yazarlar Birliği Konya Şube Başkanı Ahmet Köseoğlu, konuşmacı olan Doç. Dr. Celaleddin Çelik'e çeşitli hediyeler takdim etti.