1. KİTABIN ÖZETİ
Karpuz, Haşim, Konya Fotoğraf Tarihi, Konya, Selçuklu Belediyesi Yayınları, 2008; 117 s. + 65 Siyah beyaz fotoğraf + 100 Renkli fotoğraf + 1 Harita
Anadolu'da ilk fotoğrafhanenin 1895'de kurulduğu Konya'nın Fotoğraf Tarihi altı bölümden oluşuyor. Kitabın ön bölümünde kitabı yayınlayan Selçuklu Belediyesi Başkanı Doç. Dr. Adem Esen'in bir takdim yazısı ve yazarın önsözü yer alıyor.
1. Bölüm: Konunun Tanımı, Sınırları, Konya Fotoğraf Tarihi üzerine yapılan çalışmalar ve Yöntem başlıklarıyla kitabın kapsamı üzerinde duruluyor.
2. Bölüm: Konya'da Fotoğrafın İlk Yılları (1895-1930) başlığını taşıyor. Konya'nın ilk fotoğrafları (Yıldız Sarayı fotoğrafları, G. Berggren'in çektikleri, Garabet Kirkor Solakyan'ın çektikleri) Fotoğrafhaneler (Hasan Behçet Fotoğrafhanesi, Mehtap Fotoğrafhanesi, Süreyya Fotoğrafhanesi). Bu dönemde Konya'nın ilk kartpostalları, Solakyan ve Mehtap Fotoğrafhanesi Abaoğlu Tevfik Bey tarafından hazırlanmış ve piyasaya sürülmüştür.
3. Bölüm: İlk fotoğraf ve kartpostallardaki Konya şehri bölümünde şehrin çok değerli kartpostalları eşliğinde şehrin tarihi ve kent dokusu (meydan, çarşı, Pazar, mahalle - ev) hakkında bilgiler verilmiştir.
4. Bölüm: Konya'da Fotoğrafın Gelişme Yılları (1930-1980). Bu bölümde Fotoğrafhaneler (Hasan Behçet, Foto Aile, Foto Ektem, Foto Hamit, Foto Suphi, Foto Fehmi, Foto Ekrem Karayel, Foto Omaş), Seyyar Alümünid Fotoğrafçılık, Foto Kartlar; Fotoğraf Sanatçıları (Süleyman Eşref Balum, Serat Akkartal); Fotoğraf Kurumları, Kartpostal Fotoğrafçılığı konuları ele alınmıştır.
5. Bölüm: Konya'da Fotoğrafın Altın Yılları 1980 ve Sonrası başlığını taşıyor. Bu bölüm Konya fotoğraf tarihinin son 25 yılını, yazarın tanık olduğu dönemi kapsıyor ve şu alt başlıklardan oluşuyor: Fotoğrafhaneler (Beta Color, Stüdyo Çankaya), Fotoğraf Sanatçıları (Reha Bilir, Rıfat Ergan, Fadim Akça, Zuhal Bezirci, Şemseddin Özsaydam, Ahmet Kuş, İbrahim Dıvarcı, Feyzi Şimşek, M. Latif Çağır, Zeki Oğuz, Serpil Özbek, Cahit Sağlık, A. Kamil Özus, Bülent Pirinçci, Metin Kasım ve Mustafa Kabakçı), Reklâm Fotoğrafçılığı, Fotoğraf Eğitimi, Fotoğraf Kurumları, Kurum ve Özel Fotoğraf Arşivleri, Konya'da Fotoğraf Edebiyatı, Kartpostal Fotoğrafçılığı, Sergiler - Yarışmalar, Basın Fotoğrafçılığı, Fotoğraf Müzesine Doğru alt başlıklarını taşıyor.
6. Bölüm: Sonuç'ta yazar, fotoğrafın önemini vurgulayıp, Konya'nın fotoğraf tarihi bakımından çok zengin bir birikimi olduğu, fotoğrafı bir sanat eseri olarak gerçekleştiren stüdyoları - fotoğraf ustaları ve sanatçıları yetiştirdiğini belirtmektedir. Şüphesiz en önemli fotoğrafın, fotoğrafhanelerin teknolojiye yenik düştüğü gerçeğidir.
Kitabın zengin görsel malzemesi bulunuyor. 65 siyah beyaz ve 100 civarında renkli fotoğraf belge değeri taşıyor. Bunlar arasında Yıldız Sarayı albümleri, şehir panoramaları, eski fotoğraf ustaları ve stüdyo fotoğrafları yer alıyor. Görseller arasında iki fotoğrafhanenin krokisi ve fotoğrafhanelerin yerlerini gösteren bir haritaya da yer verildi.
2. KİTABIN YAZILMASININ HİKAYESİ
Ortaokul 3.sınıftan itibaren fotoğraf makinesi kullanan birisiyim. Üniversite yıllarımda fotoğrafla hem teorik hem de pratik olarak ilgilendim. 1973 yılında Erzurum Müzesi bodrumunda kurduğum karanlık odada ilk romatizmayı da kaptım. Doktora tezimi yaparken Yıldız Sarayı fotoğraf arşivini gördüm ve bundan sonra çektiğim fotoğrafları ve kopyaladığım fotoğrafları arşivlemeye başladım.
Konya Fotoğraf Tarihi çalışmalarım, bölümdeki fotoğraf derslerim, Yılmaz Önge hocanın kopyalarına yardım ve A. Sefa Odabaşı sohbetleri ile başladı. Odabaşı ile beraber yaptığımız çalışmalar kitabın giriş bölümünde ve bibliyografyada görülebilir. 1992 yılı Temmuz ayında A. Sefa Odabaşı ile yapacağımız işleri planladık. Bunlar arasında birlikte Konya Fotoğraf Tarihini de yazmak vardı. Yeri gelmişken belirteyim; A. Sefa Beyin dağınık makalelerini nasıl kitap haline getirdiğimizi aramızdaki evlâtları yakından biliyor.
Yaptığım plâna göre 1-2 makale KTO Konya Kitabında yayınlandıktan sonra bu yıl kitabın 3-4-5-6. bölümlerini yazmak nasip oldu.
3. AMAÇLAR - ZORLUKLAR
Fotoğraf hayatımızı, hikâyemizi, mutluluklarımızı, hüzünlerimizi belgeleyen bir öge. Yaşadığımız anlar, gündelik hayatımız tarih oluyor. Fotoğraf hem bizim insan olarak, hem de toplumsal tarihimizin aynası.
Bu kitabı hazırlarken anladım ki, insanlar zamana karşı en doğal, en içten pozlarını fotoğraf makinesi karşısında veriyorlar. Bu kitapla Konya fotoğraf tarihini bütüncül olarak ele almayı, teknolojiye yenik düşen bu sanatın unutulacak, mekânları, çekim teknikleri, rötuş teknikler, karakalem fotoğrafçılığı, baskı tekniklerini belgelemek amaçlanmıştır.
Güzel sanatlar içerisinde önemli bir yeri olan fotoğraf sanatına katkıda bulunmak en büyük arzum olmuştur. Kitapta yer alan sanatçıların fotoğraf sanatı hakkında kendi görüşlerine yer vermeye çalıştım. Kendim değerlendirme yapmaktan kaçındım.
Bu kitapta, fotoğraf tarihinde büyük bir değişim yaratan dijital fotoğrafçılığa bu alanda eserler veren fotoğraf çeken sanatçılara yer verilmemiştir. Bu konuda Konya'da Dijital Fotoğraf dönemi diye ayrı bir dönem başlıyor. Bu dönemi yazmayı yeni fotoğraf tarihçilerine bırakıyorum.
Kitapta Konya'daki bütün stüdyolara ve sanatçılara yer veremedim, bu konuda bağışlanmamı istiyorum. Ben sadece örnekleme yapmaya çalıştım.
4. SONUÇ
Bu kitap bir deneme niteliği taşıyor. Konya'nın fotoğrafçılık hafızasına küçük bir not düşmek için yazılmıştır.
- Konyalılar'ın zamana attıkları imzalar, objektiflere verdikleri pozlardan örnekler verilerek "Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer" demek istedim.
- Kitabımın en son bölümü "Fotoğraf Müzesine Doğru" başlığını taşıyor. Dilerim Vilâyet yetkilileri, Belediyeler, Konya fotoğraf müzesinin kurulmasını gerçekleştirirler. Günümüzde görsel hafıza, yazılı hafızanın önüne geçmiştir.
- Sonunda bu kitabı hazırlarken yardımlarını gördüğüm değerli dostlarıma, fotoğraf ustalarına, fotoğraf sanatçılarına, arşiv sahiplerine teşekkür etmek istiyorum. Fotoğraf tarihi çalışmalarına beraber başladığımız Ahmet Sefa Odabaşı Beyi rahmetle anıyorum. Kitapta adı geçen, fotoğrafı olan, katkısı olan herkese sonsuz teşekkürler.
En sonunda da, Selçuklu Belediye Başkanımız Sayın Doç.Dr. Adem Esen'e, Halkla İlişkiler Müdürü Ali Düz Beye, Kitabı tasarlayan Mehmet Can'a kapak tasarımına katkıda bulunan Rıfat Ergan'a teşekkür ederek bitiriyorum.