ERDEMİR: “İnce Minareli Medrese taç kapısı Selçuklu Rönesansıdır.”
Konya Büyükşehir Belediyesinin katkılarıyla Türkiye Yazarlar Birliği Konya Şubesi tarafından düzenlenen 2018 yılının 35. Programında Emekli Sanat Tarihçisi Dr. Öğr. Üyesi Yaşar Erdemir “Selçuklu’da Taçkapılar” konulu bir konferans gerçekleştirdi.
Erdemir taç kapılar hakkında şu bilgileri aktardı:
“Anadolu Selçuklu dönemine ait camii, medrese, kervansaray, türbe gibi çeşitli yapı türlerinde yoğun süslemeleri ve ihtişamlı görüntüleriyle ön plana çıkan taç kapılar, bağlı olduğu yapıda genellikle cephe ortalarında dışa taşıntılı ve yüksek olarak inşa edilmiştir. Bununla birlikte taç kapıların bağlı bulunduğu cephede yana kaydırılmış örnekleri bulunduğu gibi yapıların köşelerine yapılmış olanlarına da rastlamak mümkündür. Kayseri Kölük Camii taç kapısı yapının kuzeydoğu köşesinde yer alması bakımından farklılık göstermektedir.
Malzeme olarak Selçuklu taçkapılarında düzgün kesme taş ve mermer, çokça tercih edilmiştir.
Selçuklu taçkapıları kavsara düzenine göre gruplara ayırılmaktadır. Kapılar genellikle mukarnaslı kavsaralıdır. Diğer taraftan sivri kemer tonozlu kavsaralı örneklerin sayısı da hayli fazladır. İstiridye kabuğu formlu kavsaralı örneklerin sayıları az olup, bu gruptaki en güzel örnek Burdur’daki İncir Han taçkapısıdır.
Kavsaraların yanı sıra, genel olarak süslemeli yapılmış olan bordürler, gülbezek veya kabaralar, kuşatma kemerleri, sütunceler ve kitabeler taçkapıların bölümleri arasındadır. Ayrıca ana nişin yan kanatlarında mihrabiye olarak da isimlendirilen yan nişler bulunmaktadır. Yan nişler taç kapıların çoğunluğunda yer aldığı gibi, bazı kapılarda bulunmamaktadır.
Konya’daki Sahip Ata Camii taçkapısında görüldüğü üzere 13.yy ortalarından itibaren taç kapılara çifte minare yapıldığını görmekteyiz. Sivas ve Erzurum’daki Çifte Minareli Medreseler ile yine Sivas’taki Gök Medrese taçkapıları bu düzendeki örneklerdir.
Anadolu Selçuklu döneminde taç kapılar yoğun süslemeleri olmaları bakımından büyük önem taşımaktadır. Süslemede geometrik, bitkisel, figür ve yazı olmak üzere dört farklı tür görülmektedir. Sivas’ın Divriği ilçesindeki Mengücekli eseri olan Ulu Camii ve Darüşşifa taçkapıları süslemeleri ile dönemin en önemli örnekleri arasında yer almaktadır.
Konya’daki Karatay ve İnce Minareli Medrese taçkapıları hem düzenleri hem de süslemeleri açısından farklı tasarımları yansıtmaktadır. İnce Minareli Medresenin taçkapısı bana göre Selçuklu Rönesansıdır” diyen Erdemir, Selçuklu coğrafyasında inşa edilmiş yapıların taçkapıları görseller üzerinde anlatarak konuşmasını tamamladı.
Program sonunda günün hatırası olarak Dr. Öğr. Üyesi Yaşar Erdemir’e Katılım Belgesi’ni TYB Konya Şube Başkanı Prof. Dr. Hayri Erten takdim etti ve toplu fotoğraf çektirildi.