YAZAR ÖRGÜTLERİ VE YEREL YÖNETİCİLERİN TAVRI
Zeki Oğuz
Ülkemizde yöneticilerin yazarlara karşı bakışı hiç dostane olmamış,yazarların tepkili ve muhalif duruşu yöneticileri ürkütmüş,yazarları sindirmek için çeşitli baskılar uygulanmıştır. Kimi yazarlar on yıllara varan hapis cezaları ile karşılaşmıştır.Günümüzden geriye bakınca çok komik gerekçelerle nasıl zulümler yapıldığının örnekleriyle dolu yazarlarımızın yaşamları.
Siyasi ve ekonomik baskılara karşı yazarlarımız çareyi örgütlenmekte bulmuşlardır.
Günümüzde ülkemizde dört büyük yazar örgütü var.
Bunlar kuruluş sırasına göre:
Uluslar arası P.E.N Türkiye Merkezi. 1950
TYS (Türkiye Yazarlar Sendikası) 1974
TYB (Türkiye Yazarlar Birliği) 1978
Edebiyatçılar Derneği 1992
P.E.N Türkiye Merkezi Halide Edip Adıvar'ın girişimi ile 1950 yılında kuruldu. İlk kurucuları Refik H. Karay, Fuat Köprülü, Ahmet H.Tanpınar, Reşat N. Güntekin, Nadir Nadi, Muhsin Ertuğrul, Bedri R.Eyüboğlu, Nurullah Berk, Necati Cumalı vb.idi. Merkezin ilk genel sekreteri de Fikret Adil'di.
12 Eylül faşist diktasından sonra kendi kendini dağıtan merkez 1988 yılında Aziz Nesin'in girişimleri ile yeniden kuruldu. Günümüzde merkezin başkanlığını İnci Aral yürütüyor. Yönetim kurulunda ise Özcan Karabulut, Sezer Ateş Ayvaz, Aysu Erden, Ayten Mutlu ve Halil İ.Özcan var.
TYS 1974 yılında Aziz Nesin'in girişimi ile kuruldu. İlk yönetim kurulu üyeleri Aziz Nesin, Yaşar Kemal, Bekir Yıldız, Adalet Ağaoğlu, Orhan M.Arıburnu, Adnan Özyalçıner, Turgut Uyar, Tomris Uyar, Leyla Erbil, Nihat Behramoğlu ve Ali Özgentürk idi.
Günümüzde sendikanın başkanlığını Enver Ercan yürütüyor.
Kamu yararına dernek statüsü de olan Türkiye Yazarlar Birliği (TYB) 1978 yılında D. Mehmet Doğan'ın girişimiyle kuruldu. İlk genel başkanı da kendisiydi.
Genel merkezi Ankara'da bulunan Edebiyatçılar Derneği 1992' ,de kuruldu. Genel Başkanı Gökhan Cengizhan, yönetimde ise Aysu Erden, Remzi Özmen, Yücel Kayıran, Yaşar Bodur, Gülay Talaslı, Tekgül Arı, Metin Turan ve Özgen Seçkin var.
Genel merkezleri dışında bütün derneklerin diğer şehirlerde şube ya da temsilcilikleri var. Şehrimizde ise sadece TYB'nin şubesi var.
Halen denetleme kurulu üyesi olduğum TYB Konya Şubesi 1994 yılında Mustafa Çalışkan'ın girişimiyle kuruldu. İlk yönetim kurulunda Ercan Uslu ve Şahin Kuş vardı. Şubenin ilk üyeleri ise Tahir Erbil, Ahmet Köseoğlu, Muharrem M.Şener, Faik Özdengül, Zemçi Çetinkaya, İbrahim Demirci, Mustafa Altındiş, Sefer Demirok, Ali Düz, Mahmut Alan, Fuat Yöndemli, Mustafa Güçlü, Lütfi Şimşek, Mustafa Balkan, Yakup Şafak ve Fatih Gültekin'di.
Şubenin başkanlığını halen Ahmet Köseoğlu yürütüyor.
Şubenin kuruluşundan bu yana 15 yıl geçti.Şube çok önemli etkinliklere imza attı. "Konya'da Düşünce ve Edebiyat", "Konya Öykü Günleri"gibi etkinlikler kitaplaştırıldı.
"Yazılacak Çok Şeyimiz Var"adıyla ilçelere ve diğer illere geziler düzenlendi. Sadece bu yıl, yani 15. yılda 30 etkinlik gerçekleştirildi. 26-27 haziranda gerçekleştirilen "Su Medeniyeti Sempozyumu" bile başlı başına bir olaydı.
Halen 165 üyesi bulunan şubenin çok değişik bir üye yapılanması var.Her görüşten yazar-şair-sanatçı bu yapılanmanın içinde.Bir halk ozanı ile bir profösör saygı ve sevgi sınırları içinde bir aradalar.
Burada üzerinde duracağım şeyler benim kişisel görüşlerim.
Ben 2002 yılından bu yana şubenin üyesiyim. Zamanım elverdiğince faaliyetlerine katılırım. Bir sorumluluk verilirse yapmaya çalışırım. Bir eleştirim olursa da çekinmeden söylerim.
Şubenin şehrimiz kültür-sanatına çok büyük hizmetleri,katkıları oldu.İzlenimim o ki şube bu hizmetleri yaparken bireysel katkılar dışında hiçbir kurumdan doğru dürüst yardım almadı, alamadı. Şehrimiz yöneticileri şubenin etkinliklerine hep yabancı kaldı.
1940'lı, 50'li yıllarda şehrin tepe yöneticileri şehrin aydınlarına, yazarlarına destek verirlerken günümüz yöneticileri uzak durmayı tercih ediyorlar.
Birçok ilimizin il özel idarelerinde kültür birimleri varken,bu birimler o şehirlerle ilgili çok güzel yayınlar yaparken bizim il özel idaresinin böyle bir birimi ve kaygısı yok.
Belediye başkanları içinde sadece Adem Esen yakın duruyordu şubeye. Diğerleri hep mesafeli duruyorlar maalesef. Konya'lı yazarlar olarak Büyükşehir belediyesine küçük bir proje önermiştik. "Kırk Yazar Kırk Mahalle" adını verdiğimiz proje bile hayata geçirilemedi. Benim ençok üzüldüğüm, yüreğimi burkan şey 15. kuruluş yıldönümümüzde 15 kültür-sanat adamına düzenlediğim Vefa Gecesi'nde tepe yöneticilerimizin gösterdikleri vefasızlıktı.
Halen Kültür A.Ş nin başında olan Ercan Uslu şubenin kurucularından biri olmasına rağmen etkinliklerde görmek mümkün değil. Bir milli eğitim müdürü sadece masa başında olmak için mi vardır. Kültür-sanat etkinlikleri onu hiç mi ilgilendirmez. Bir yazar bir şair onun için ne ifade eder?Bilmek isterdim doğrusu.
Şubenin üyeleri arasında gazeteciler, köşe yazarları var ama yıllardır cemiyetin başındaki insanı şubenin hiçbir etkinliğinde görmek mümkün olmadı.
Bu şehrin zenginleri kültür-sanat ortamından sürekli kaçıyorlar. Onları ne bir sergi ilgilendiriyor ne bir Necip Fazıl ya da Nazım Hikmet şiiri ilgilendiriyor.
Çok zengin kurumlar var bu şehirde. Örneğin Pankobirlik. Pankobirlik deyince akla Recep Konuk geliyor ama kendisi kaf dağının ardında. Ulaşmak mümkün değil. Onu bir kültür-sanat etkinliğinde gören varsa söylesin.
Daha önce de yazdım. Çok acı bir gerçek ama galeride bir bayan ressamın ilgisizlik karşısında ağladığını gördüm.Bir kültür müdürünün bir heykel sanatçısı ile çerçi pazarlığı gibi pazarlık yaptığına tanık oldum.Bunlar bu şehir için yüz karası şeyler.
Bundan sonrası için umutlu muyum? Umutlu olmam için hiçbir nedenim yok.Ama bu şehrin, bu toprakların çocuğuyum. Kavga dövüş burada yaşamaya, burada üretmeye devam edeceğim.
Son sözüm eskilerden bir deyiş.
Gölge etmesinler başka ihsan istemem.